Kryzysu krytyki muzycznej czy dziennikarstwa muzycznego jesteśmy, myślę, wszyscy świadomi. Internet zalewany jest mikro notkami prasowymi – gotowymi newsami i informacjami, które niesprawdzane są bezkrytycznie wklejane do kolejnych portali.  Może stąd coraz więcej (niezasadnej, ale przez realia rynkowe chyba wymuszonej) pobłażliwości muzyków w stosunku do dziennikarzy… Z drugiej strony istnieją w naszym polskim środowisku muzycznym (wiedza moja przede wszystkim ogranicza się do jazzowego i bluesowego) ludzie pasji, którzy poświęcają lub poświęcili całe swoje życie muzyce, opowieści o niej, wspieraniu muzyków, edukowaniu i popularyzowaniu. Dlaczego mieliby nie zasłużyć na upamiętnienie w postaci utrwalenia ich dzieł – nie muzycznych – a o muzyce? Taką inicjatywę podjęła Agencja Koncertowo-Wydawnicza Delta, która przygotowała i wydała książkę Andrzej Keyha. Dźwięki opisane sercem i piórem.

Tytuł pozycji mówi już bardzo wiele, mamy do czynienia z miłością do muzyki, ze słowem, które tę miłość próbuje wyrazić…. Jak wiele teorii i opinii głosi, by o muzyce nie mówić, nie opisywać, bo ona zbyt abstrakcyjna, ulotna, pozawerbalna, ale zastanówmy się przez chwilę, jak wyglądałby świat muzyczny bez tych piszących i opowiadających? Już sam proces percepcji, a później recepcji jest zależny od „słuchacza-krytyka”:

„Recepcja jest zatem przyswajaniem wrażeń i reakcji związanych z odbiorem dzieła, przebiegającym w danym okresie, na danym terytorium i w określonej grupie społecznej i narodowej. Jest oddziaływaniem na słuchacza-krytyka, który wyrabiając opinię o odbieranym dziele, dokonuje jego oceny. Ma także bezpośredni wpływ na twórców, m.in. kompozytorów, ponieważ zanim zajmą się tworzeniem swoich dzieł, są także odbiorcami muzyki już wcześniej skomponowanej”^[1]

To właśnie dziennikarze i krytycy są łącznikami między światem muzyków a światem odbiorców. To oni w sposób zwięzły i przystępny starają się opisać i „rozpracować” zawarte w muzyce kody. W przypadku anglisty i tłumacza, którym był Andrzej Keyha – czas już skupić się na głównym bohaterze tej recenzji – jego publicystyka muzyczna była uzupełniona wiedzą o kulturze angielskiej. Współpracował z Kwartalnikiem „Twój Blues” od 2001 roku, w sumie opublikował na łamach tego czasopisma 59 artykułów. Zajmował się przekładem od encyklopedii po beletrystykę. Specjalizował się w brytyjskiej muzyce bluesrockowej, ale także był miłośnikiem i znawcą kultury amerykańskiej.

Andrzej Keyha. Dźwięki opisane sercem i piórem to wybór tekstów Andrzeja Keyhi publikowanych w Kwartalniku „Twój Blues” w latach 2001-2019. Artykuły zawarte w książce sięgają nawet XVIII wieku, w którym autor szukał korzeni Alexisa Kornera. I od tego ojca brytyjskiego bluesa rozpoczyna się zbiór publikacji, który kończy się na rozdziale o talking bluesie, bo oprócz historyczno-opisowych fragmentów, znaleźć można w tym wyborze także teoretyczne teksty jak i gawędy, które czyta się jak prywatną opowieść. Książka skupia się przede wszystkim na angielskich muzykach – zawiera teksty o Ericu Burdonie, Jacku Bruce’ie, Gingerze Bakerze, Steve’ie Winwoodzie czy zespołach takich jak Fleetwood Mac, Ten Years After i Manfred Man, ale nie zabrakło także miejsca dla amerykańskich legend jak Bob Dylan czy Dr. John.

Artykuły poprzedzone są trzema wspomnieniami Andrzeja Keyhi, co pozwala czytelnikowi poznać autora artykułów przed ich lekturą. Słowa często wzruszające i pełne ciepła napisane zostały przez Andrzeja Matysika, Jacka Kurka i wdowę po dziennikarzu Marię Keyhę. Warto zaznaczyć, że wyboru tekstów dokonał Andrzej Matysik, który zamiast układu chronologicznego (ukazywania się tekstów w kwartalniku „Twój Blues”) zdecydował się na porządek historyczny rozwoju sceny brytyjskiego* blues rocka. Wstęp w postaci wspomnień o zmarłym publicyście wraz z wydzielonymi rozdziałami tematycznymi to upamiętnienie dorobku dziennikarza przy jednoczesnym poszanowaniu ciągłości historycznej omawianych dziejów zespołów i życiorysów artystów.

Dostrzegam przynajmniej dwa główne powody, by tę pozycję uznać za wyjątkową i godną uwagi.
Po pierwsze, mało jest historyczno-teoretycznej literatury w języku polskim o muzyce bluesowej (i jej odmianach). A książka dzięki układowi historycznemu i wartości merytorycznej może wliczyć się do literatury popularnonaukowej o muzyce (rockowej czy bluesowej), choć należy równocześnie pamiętać, że teksty pisane były z zamiarem publicystycznym i taki jest ich charakter.
Po drugie, forma upamiętnienia człowieka, który żył muzyką warta jest naśladowania. Dziennikarze, pasjonaci, popularyzatorzy, edukatorzy, krytycy są niezbędnym elementem środowiska muzycznego, nierzadko łącznikiem między muzykiem a słuchaczem.

Andrzej Keyha zmarł w wieku 69 lat w Bytomiu w 2019 roku. Dzięki tej publikacji pamięć o nim może być wiecznie żywa, a jego część dorobku utrwalona. Książka swoją premierę miała podczas Bluestracji 22 kwietnia 2022 roku.

_{[1] Iwona Hanna Świdnicka Recepcja II Symfonii e-moll op. 27 Sergieja Rachmaninowa, w: Dzieło muzyczne, dzieło sztuki. Analiza hermeneutyczna i recepcja dzieła muzycznego. Analiza integralna i filozofia sztuki, pod red. Alicji Gronau-Osińskiej, Warszawa 2007, s. 59-84}.

_{*Z kilkoma wyjątkami amerykańskimi.}

Aya Al Azab

Redaktor Portalu Ze Słuchu